Vì sao kỹ năng mềm quan trọng với Senior IT?
Rất nhiều lập trình viên, kỹ sư phần mềm khi bước vào cấp bậc Senior đều có chung một nhận định: “Code giỏi thôi chưa đủ.” Bởi ở vị trí này, bạn không chỉ giải quyết vấn đề kỹ thuật nữa, mà còn đóng vai trò như một trụ cột truyền cảm hứng, định hướng và hỗ trợ team.
Thực tế, nhiều Senior Developer bị “mắc kẹt” trong chính năng lực kỹ thuật của mình, khi không thể chuyển mình lên Lead hay Manager vì thiếu kỹ năng mềm. Vậy các kỹ năng mềm nào là bắt buộc nếu bạn muốn vươn lên cấp quản lý? Hãy cùng phân tích.
1. Kỹ năng giao tiếp: Từ kỹ thuật sang chiến lược
Vì sao cần thiết?
Giao tiếp không còn chỉ là trình bày ý tưởng với đồng nghiệp, mà là khả năng diễn giải vấn đề kỹ thuật phức tạp sao cho cả PM, khách hàng hay các bên không chuyên môn đều hiểu.
Ví dụ:
- Bạn phải giải thích vì sao cần thêm 2 tuần cho sprint tới với Product Owner.
- Bạn phải viết báo cáo technical decision để trình CTO phê duyệt.
Cách rèn luyện:
- Viết technical document có cấu trúc rõ ràng: sử dụng frameworks như Pyramid Principle.
- Tham gia code review với tư duy mentor: học cách góp ý mang tính xây dựng.
- Thử chia sẻ tại các buổi internal tech talk hoặc meet-up cộng đồng.
Tài nguyên gợi ý:
- “How to Speak” by Patrick Winston (lecture huyền thoại tại MIT): https://ocw.mit.edu/courses/res-tll-005-how-to-speak-january-iap-2018/
Anchor text gợi ý: Trong bài viết “Kỹ năng giao tiếp cho lập trình viên”, chúng tôi đã phân tích cụ thể các tình huống thường gặp và cách xử lý thông minh trong môi trường IT.
2. Kỹ năng giải quyết xung đột: Biến mâu thuẫn thành cơ hội phát triển
Vì sao cần thiết?
Senior IT không chỉ “code giỏi” mà còn phải biết giữ team ổn định. Mâu thuẫn về coding style, deadline, phân chia công việc… xảy ra liên tục. Người dẫn dắt tốt là người biết làm dịu không khí, hướng mọi người về mục tiêu chung.
Tình huống thực tế:
Một dev junior phản đối mạnh mẽ việc refactor module vì cho rằng “tốn thời gian, không cần thiết”. Là senior, bạn cần:
- Bình tĩnh lắng nghe
- Trình bày logic refactor với lợi ích dài hạn (performance, maintainability)
- Đưa ra ví dụ cụ thể, thống nhất roadmap
Kỹ thuật cần học:
- NLP (Neuro-Linguistic Programming) cơ bản để lắng nghe và phản hồi hiệu quả
- Kỹ năng phản hồi mang tính xây dựng (Constructive Feedback)
3. Kỹ năng mentoring: Biến team junior thành chiến binh
Vì sao cần thiết?
Một senior không thể làm mọi thứ một mình. Bạn phải biết phát triển năng lực team, rút ngắn thời gian onboard cho dev mới, và giúp junior viết code ngày càng tốt.
Mentoring không phải là training. Nó là:
- Giao bài tập phù hợp trình độ
- Hướng dẫn cách debug mà không làm hộ
- Đặt câu hỏi gợi mở thay vì đưa sẵn câu trả lời
Gợi ý tài nguyên học mentoring:
- “The Manager’s Path” của Camille Fournier – sách gối đầu giường cho senior muốn lên lead: https://www.goodreads.com/book/show/33369254-the-manager-s-path
- Techlead’s Mentorship Toolkit (miễn phí): https://www.techlead.dev/
Internal link đề xuất: Xem thêm hướng dẫn cụ thể tại “Mentoring trong môi trường Agile: Cách làm đúng”
4. Kỹ năng quản lý thời gian: Làm đúng việc, đúng lúc
Khác với junior, senior không còn chỉ chờ task từ JIRA. Bạn cần:
- Ưu tiên task có impact cao
- Tự quản lý thời gian, tránh overload
- Biết “nói không” với yêu cầu không rõ ràng
Công cụ gợi ý:
- Eisenhower Matrix: chia task theo mức độ khẩn cấp & quan trọng
- Pomodoro hoặc Time-blocking: tập trung sâu cho task phức tạp
- Trello / Notion / ClickUp: quản lý workload cá nhân lẫn nhóm
5. Tư duy sản phẩm (Product Thinking): Trở thành người xây đúng thứ người dùng cần
Vì sao quan trọng?
Khi bạn chỉ còn là “người code”, bạn dễ bị rơi vào bẫy làm cho đúng, nhưng không làm đúng cái cần. Ở cấp senior, bạn cần:
- Hiểu mục tiêu sản phẩm
- Tự đề xuất giải pháp kỹ thuật phù hợp
- Phân tích trade-off giữa performance, UX, time-to-market
Ví dụ thực tế:
Khi làm ứng dụng mobile, dev junior thường tập trung làm tính năng “share lên mạng xã hội”. Senior với tư duy sản phẩm sẽ đặt lại câu hỏi:
- Tính năng này có nằm trong top 3 nhu cầu người dùng?
- Có cách nào làm MVP chỉ trong 2 ngày?
Bạn có thể tham khảo thêm “Tư duy sản phẩm cho lập trình viên: Hướng đi mới” để hiểu thêm về vai trò này.
Làm sao để rèn luyện kỹ năng mềm nếu bạn là senior IT?
Bắt đầu từ đâu?
- Tự đánh giá lại điểm yếu: bạn có thường né tránh presentation? Hay ngại training người mới?
- Chọn 1 kỹ năng và rèn mỗi tuần – ví dụ: dành 15 phút mỗi sáng viết technical note để cải thiện kỹ năng viết.
- Tìm mentor/coach có kinh nghiệm quản lý team hoặc lên techlead.
Khóa học đề xuất (có link đầy đủ):
- “Communication for Software Engineers” trên Udemy
https://www.udemy.com/course/communication-for-software-engineers/ - “How to Manage a Remote Team” – GitLab Guide
https://about.gitlab.com/company/culture/all-remote/guide/
Kết luận: Thăng tiến không chỉ cần kỹ thuật
Bạn có thể là một coder xuất sắc, nhưng để được giao vai trò Team Lead, Solution Architect, hay thậm chí là Engineering Manager, thì việc rèn luyện kỹ năng mềm là bước đi chiến lược không thể thiếu.
Các bài viết bạn có thể đọc thêm:
- Checklist kỹ năng cần có nếu muốn lên Tech Lead
- Thói quen quản lý thời gian của dev giỏi
- Làm mentor như thế nào để junior tôn trọng và học được?
Bạn đang tìm việc phù hợp với năng lực senior của mình?
Truy cập ngay https://itworks.asia – nền tảng tuyển dụng IT với hàng trăm vị trí senior, tech lead, engineering manager từ các công ty công nghệ hàng đầu.
Đăng ký ngay để không bỏ lỡ cơ hội nâng cấp sự nghiệp của bạn.
